Czym jest witamina D?
Mianem „witamina D” określana jest grupa rozpuszczalnych w tłuszczach steroidowych organicznych związków chemicznych, które w organizmie ludzkim pełnią bardzo ważne funkcje fizjologiczne. Większość z nas kojarzy ją przede wszystkim z racji jej roli w gospodarce wapniowo-fosforanowej. Witamina D może także zapobiegać nadciśnieniu, chorobom serca, alergii, anemii oraz cukrzycy. Bardzo ważne jest by organizm otrzymywał optymalną dawkę witaminy D, ponieważ zarówno nadmiar jak i niedobór mają negatywny wpływ na zdrowie.
Jak możemy pozyskać witaminę D?
Polscy lekarze od lat zwracają uwagę na fakt, że bardzo wielu mieszkańców naszego kraju cierpi z powodu niedoboru witaminy D. Jest to w dużej mierze uwarunkowane strefą klimatyczną, którą zamieszkujemy. Najważniejszym źródłem witaminy D jest bowiem… światło słoneczne! Synteza skórna pod wpływem promieniowania słonecznego może pokryć nawet 90% dziennego zapotrzebowania na tę substancje. W naszym kraju jest to jednak możliwe zaledwie na przestrzeni kilku letnich miesięcy. W okresie jesienno-zimowym niezbędna jest suplementacja. W innym wypadku możemy borykać się z nieprzyjemnymi, a nawet groźnymi skutkami jej niedoboru.
Funkcje witaminy D w organizmie
Tak, jak wspominaliśmy, witamina D pełni wiele niezwykle istotnych funkcji w naszym organizmie. Trudno znaleźć tkankę czy narząd, które do prawidłowego działania nie potrzebują choćby niewielkich ilości tej witaminy. Aktywna postać witaminy D – dzięki swojej steroidowej, rozpuszczalnej w tłuszczach budowie – należy do grupy związków bezpośrednio przenikających do jądra komórkowego i sprawujących regulacyjną funkcję w stosunku do naszego DNA. Odpowiednie stężenie witaminy D pozwala nam między innymi: zachować mocne, gęste kości, zdrowe zęby, a także prawidłowo funkcjonujący układ krążenia. Witamina D pomaga również w kontrolowaniu wagi, redukuje ryzyko rozwoju nowotworów oraz objawy chorób autoimmunologicznych.
Niedobór witaminy D – skutki i objawy
Niedobór witaminy D w Polsce jest bardzo powszechny. Spowodowane jest to stosunkowo krótkim okresem letnim, kiedy możemy cieszyć się słońcem i dość długim (i pochmurnym) okresem jesinno-zimowym. W związku z tym stężenie witaminy D3 lub jej metabolitów u większości dorosłych nie osiąga pożądanego poziomu.
Do najczęstszych objawów niedoboru witaminy D zaliczamy:
- Osłabienie mięśni i zmniejszenie masy mięśniowej,
- Zwiększone ryzyko złamań kości, spowodowane ich niżsżą gęstością, osteoporozę,
- Apatię, smutek, wzmożoną drażliwość,
- Zwiększoną wrażliwość na ból,
- Senność (lub bezsenność) i uczucie ciągłego zmęczenia,
- Obniżoną wydajność tlenową,
- Spadek odporności,
- Choroby przyzębia,
- Nadciśnienie,
- Nadwaga,
- Trudności w koncentracji i bóle głowy.
Jeśli zauważycie u siebie niektóre z tych objawów, warto skontaktować się z lekarzem. Powinien on zlecić Wam badanie, które określi stężenie witaminy D w waszym organizmie i na tej podstawie dobrać suplementację. Pozwoli to na uniknięcie nieprzyjemnych konsekwencji niedoboru witaminy D, takich jak:
- Stany zapalne i infekcje skóry,
- Złamania, skrzywienia i zwyrodnienia układu kostnego, które mogą skutkować zniekształceniem sylwetki,
- Pogorszenie słuchu,
- Chorobami przyzębia i utratą zębów,
- Reumatoidalne zapalenie stawów,
- Stwardnienie rozsiane,
- Osteoporoza i osteomalacja (tzw. rozmiękanie kości),
- Zwiększone ryzyko występowania niektórych nowotworów,
- Choroba Hashimoto,
- Obniżenie poziomu serotoniny w mózgu.
Niedobór witaminy D jest szczególnie niebezpieczny dla dzieci. Brak odpowiedniej ilości witaminy D w okresie życia płodowego może doprowadzić m.in.: do zaburzeń rozwoju mózgu dziecka i stanowić przyczynę trwałego uszkodzenia pewnych jego funkcji. U niemowląt natomiast brak witaminy D objawia się płaską główką, która nabiera takiego kształtu ze względu na zbyt małą gęstość kości. W przypadku dzieci, które cierpią na niedobór witaminy D spotykamy się również z:
- Krzywicą żeber,
- Słabymi mięśniami (także brzucha),
- Próchnicą na zębach, które dopiero się wyżynają,
- Osłabionym słuchem.
Jak uzupełnić niedobór witaminy D w organizmie?
Organizm ludzki potrafi sam syntezować tę witaminę, o ile ma ku temu odpowiednie warunki. Poprzez odpowiednie warunki rozumiemy ekspozycje skóry na działanie promieni słonecznych. Warto więc, kiedy to tylko możliwe, skorzystać z ładnej pogody na świeżym powietrzu. Oczywiście należy zachować umiar. Nadmiar promieniowania słonecznego może skutkować poparzeniami oraz podnosi ryzyko wystąpienia nowotworów skóry.
Witaminę D możemy także znaleźć w niektórych produktach spożywczych takich jak tłuszcze zwierzęce i niektóre rodzaje grzybów.
Za prawidłowe przyswajanie witaminy d3 odpowiada również magnez.
W okresie jesienno-zimowym niezastąpiona może okazać się suplementacja.
Dopuszczalne dobowe dawki witaminy
D:
a) noworodki i niemowlęta: 400-1000 j.m./dobę,
b) dzieci w
wieku 1-10 lat, 2000 j.m./dobę,
c) dzieci i młodzież w wieku
11-18 lat: 4000 j.m./dobę.
U dorosłych zaleca się suplementacje w przedziale 4000-8000 j.m. dziennie.
Nadmiar witaminy D w organizmie – skutki i objawy
Większość przypadków nadmiaru witaminy D wynika z przyjmowania zbyt dużej ilości suplementów. O nadmiarze możemy mówić, jeśli przyjmiemy dawkę o cztery razy większą niż ta zalecana. Przedawkowania witaminy D nie można lekceważyć, ponieważ może prowadzić do zatrucia organizmu. Nadmiar witaminy D prowadzi m.in do utlenienia lipidów błon komórkowych, które zawierają kwasy tłuszczowe nienasycone i powstaniu szkodliwych nadtlenków w ludzkim organizmie. Nadmiar sprzyja także odkładaniu się wapnia m.in.: w tętnicach, nerkach oraz sercu. Może to doprowadzić do zaburzeń pracy serca oraz upośledzenia funkcjonowania ośrodkowego układu nerwowego.
Najczęstsze objawy przedawkowania witaminy D:
- Powiększenie niektórych organów wewnętrznych – śledziona, wątroba,
- Nadmierne pragnienie oraz wzmożona potrzeba oddawania moczu,
- Nadpobudliwość, złe samopoczucie, otępienie,
- Bóle brzucha, wymioty, biegunka,
- Drgawki, niekontrolowane skurcze mięśni,
- Zaburzenia funkcji poznawczych oraz pracy mózgu,
- Nadmierne pocenie się,
- Silne bóle głowy.
Trudno przedawkować witaminę D np. poprzez nadmierną ekspozycję na słońce. Jeśli nawet nasz organizm zsyntezuje więcej witaminy D niż potrzebuje, będzie ją magazynował w tkance tłuszczowej i stopniowo uwalniał. Nie wolno ignorować wyżej wymienionych objawów, ponieważ długotrwałe zatrucie spowodowane nadmiarem witaminy D może skutkować:
- Zaburzeniami rytmu oraz pracy serca,
- Kamica nerkową,
- Nadmierne odkładanie się wapnia w naczyniach krwionośnych oraz sercu,
- Spowolnienie wzrostu,
- W niektórych, skrajnych przypadkach – nawet śmiercią.
Jak radzić sobie z nadmiarem witaminy D? Przede wszystkim – odstawić przyjmowane suplementy.
Podsumowanie
Witamina D jest kluczowa dla naszego zdrowia, zarówno fizycznego, jak i psychicznego. Bardzo ważne jest, aby dostarczać ją organizmowi w zalecanych dawkach, ponieważ jej niedobór i nadmiar mogą być wysoce niebezpieczne.
Przed wdrożeniem suplementacji witaminą D warto jest wykonać odpowiednie badania i skonsultować się z lekarzem.
Bibliografia: