Boostery testosteronu – czy naprawdę działają? Fakty i mity o sterydach, prohormonach i naturalnych środkach podnoszących poziom testosteronu

Kryzys męskości w dzisiejszych czasach ma bardzo wiele wymiarów. Jednym z nich jest obniżone stężenie męskich hormonów. Mniej więcej od końca lat 80-tych notuje się na świecie ciągły spadek testosteronu u mężczyzn. Badania przeprowadzone na 1532 mężczyznach wskazują, że w skali roku testosteron spada średnio o 1,2%( lub o 17% biorąc pod uwagę cały okres trwania eksperymentu). Oznacz to mniej więcej tyle, że mężczyźni w 2004 roku mają średnio o 17% mniej testosteronu niż mężczyźni, w tym samym wieku, w 1987 roku. Chociaż próba ta była przeprowadzona tylko w Stanach Zjednoczonych, jest wysoce prawdopodobne, że na pozostałej części globu sytuacja wygląda bardzo podobnie, i mężczyźni z krajów wysokorozwiniętych mają coraz niższy poziom testosteronu. Należy więc zadać sobie pytanie: Co jest tego przyczyną tego stanu i jak można to naprawić?

Starzenie się a poziom testosteronu

Od dawna wiadomo, że poziom testosteronu, zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn, maleje wraz z wiekiem. Faktem jest, że gdyby zbadamy grupę starszych mężczyzn, znaczna większość z nich będzie miała obniżony poziom tego hormonu w organizmie. Spadek poziomu testosteronu oraz hormonu wzrostu (kolejny hormon, którego stężenie spada wraz z wiekiem) może wywołać wiele poważnych konsekwencji, między innymi:

• zwolnienie metabolizmu,
• obniżenie apetytu,
• osłabienie libido,
• zmniejszenie gęstości kości,
• możliwości budowania,
• utrzymywania masy mięśniowej.

Najnowsze badania donoszą jednak, że spadek testosteronu wraz z wiekiem nie jest nieunikniony.

Co zatem możemy zrobić, aby utrzymać testosteron w organizmie na optymalnym poziomie?

Sterydy

Sterydy anaboliczne są syntetycznymi formami męskiego hormonu płciowego – testosteronu. Właściwym terminem dla tych związków są „sterydy anaboliczno-androgenne”. „Anabolic” odnosi się do budowy mięśni, a „androgenne” odnosi się do płci męskiej. Niektóre popularne nazwy dla sterydów anabolicznych, z którymi możemy spotkać się w siłownianych szatniach to: koks, towar, sok lub teść.

Lekarze mogą przepisać sterydy do leczenia problemów hormonalnych, takich jak opóźnione dojrzewanie lub obniżony poziom testosteronu. Sterydy mogą również leczyć choroby, które powodują utratę mięśni, takie jak rak i AIDS.

Przyjmowanie sterydów na własną rękę, w celu podniesienia wyników sportowych i zbudowania masy mięśniowej, może nieść za sobą szereg negatywnych konsekwencji, do których zaliczmy:

• problemy z nerkami,
• choroby wątroby, guzy wątroby,
• znacznie zwiększone ryzyko udarów,
• wysokie ciśnienie krwi,
• zwiększone ryzyko zawału serca,
• trądzik,
• depresję,
• paranoję,
• agresję i nadmierną irytację.

Ponadto u mężczyzn mogą wystąpić poniższe objawy:

• ginekomastia,
• obniżenie jakości nasienia,
• łysienie.

U kobiet przyjmujących sterydy mogą pojawić się następujące efekty uboczne:

• pojawienie się męskiego owłosienia na twarzy i klatce piersiowej,
• obniżenie tembru głosu,
• przerost łechtaczki.

Jak widać, sterydy anaboliczne są nie tylko nielegalne (w większości przypadków), ale także ich stosowanie wiąże się z poważnym zagrożeniem zdrowia, a nawet życia.

Prohormony

Prohormony są pochodnymi hormonów naturalnie występujących w ludzkim organizmie. Dostarczone w postaci suplementu, ulegają odpowiednim przemianom, zwiększając dostępność konkretnego androgenu, bądź innego anabolika, który podnosi tempo procesów metabolicznych. W dużym skrócie działają uzupełniająco w stosunku do hormonów, które już posiadasz, zwiększając ich efektywność.

Pomimo dobrego przyjęcia prohormonów przez kulturystyczny świat oraz ich niezaprzeczalnych efektów, są one,  jak każdy suplement, który wprowadzasz do organizmu, obarczone pewnymi efektami ubocznymi, których należy być świadomym. Klasyczne działania niepożądane spowodowane przez prohormony wahają się od nieprzyjemnych do ciężkich. Mogą powodować wszystko, począwszy od trądziku, ginekomastii (lub powiększania tkanki piersiowej), wypadania włosów, huśtawki nastroju, a nawet uszkodzenia wątroby, ponieważ są one przetwarzane właśnie przez nią.

Najpopularniejszymi prohormonami zawartymi w suplementach są:

• androstendion,
• 4-androstendiol,
• 5-androstendiol,
• 19-norandrostendion,
• 19-norandrostendiol.

Podobnie jak w przypadku sterydów, stosowanie prohormonów jest obarczone pewnym ryzykiem. Zdecydowanie nie jest to opcja dla amatorów, osób młodych, a także kobiet, ponieważ w ich wypadku powikłania związane ze stosowaniem mogą być znacznie poważniejsze.

Aktualnie, z punktu widzenia prawnego, sterydy podnoszące poziom testosteronu są dostępne jedynie na receptę, a skuteczne prohormony są ciężko dostępne.

W wyniku tych obostrzeń, zainteresowanie oraz badania nad naturalnymi, ziołowymi boosterami testosteronu znacznie wzrosły na przestrzeni ostatnich dwóch dekad. Dwie główne zalety korzystania z naturalnych składników to: zmniejszenie ilości potencjalnych skutków ubocznych oraz fakt, że mobilizujemy organizm do zwiększonej produkcji własnego testosteronu zamiast dostarczania mu go w formie syntetycznej.

Naturalne boostery testosteronu

• Longjack

Istnieje wiele badań przeprowadzonych na zwierzętach pokazujących, że suplementacja Eurycoma Longifolia Jack (Longjack) zwiększa libido i wydajność seksualną, w tym zwiększa stężenie testosteronu w surowicy . Wydaje się, że Eurycoma longifolia wytwarza, zależny od dawki, nawracający i znaczący wzrost odcinków odruchów penisa i zwiększa częstotliwość erekcji. Istnieją jednak pewne badania, które nie wykazały znaczącej poprawy poziomów testosteronu u szczurów po suplementacji Eurycoma longifolia Jack.

Jedno, stosunkowo niedawno, przeprowadzone badanie na szczurach, za które odpowiedzialny był Salomon i jego współpracownicy badało efekty pobudzające (afrodyzjakalne) Eurycoma longifolia Jack (Longjack). Ponieważ poprzednie badania były ograniczone do niewielkiej liczby parametrów spermy lub stężenia testosteronu, Solomon i inni badali efekty in vivo Eurycoma longifolia Jack (Longjack) dotyczące masy ciała i narządu, jak również funkcjonalne parametry spermy pod kątem bezpieczeństwa i skuteczności w zarządzaniu niepłodność męska. Po 14 dniach od rozpoczęcia podawania badacze zważali organy i mięśnie seksualne oraz ocenili stężenie testosteronu, stężenie plemników i potencjał błony mitochondrialnej.

Nie stwierdzono zmian w masie organów, stężenie testosteronu wzrosło o 30,2% (p = 0,0544), odnotowano zwiększenie masy mięśniowej, ale nie znaczące, stężenie plemników, ruchliwość i witalność wzrosły znacząco, potencjał błony mitochondrialnej poprawił się o 25,1% (P = 0,0765). Bin-Seng Low i wsp.  odnotowali również wzrost poziomu testosteronu w osoczu, gdy samce szczurów karmiono 25 mg / kg ekstraktu Jack Eurycoma longifolia. W porównaniu z placebo znacząca różnica poziomów testosteronu była widoczna w dniu 26 (p <0,05) i dniu 52 (P <0,01), ale nie w dniu 104. W przeciwieństwie do tego, poziom estrogenów w osoczu był znacznie niższy niż stężenia nietraktowanego.

• Kwas D-asparaginowy (DAA)

Kwas D-asparaginowy lub po prostu DAA to substancja naturalnie występująca w organizmie człowieka, należąca do grupy aminokwasów endogennych, czyli takich, które sami jesteśmy w stanie wyprodukować. Jest to pochodna kwasu L-asparaginowego.

DAA został odkryty w soku ze szparagów i uważa się, że reguluje i stymulują syntezę testosteronu, zarówno w przysadce mózgowej, jak i w jądrach.

Początkowe badania nie były szczególnie obiecujące, ale z czasem odkryto, że dawka powyżej 3 gram dziennie wywołuje pozytywną odpowiedź organizmu. Tak jest, im więcej zażywasz, tym lepsze efekty otrzymujesz. Inne badania, trwające 28 dni, nie stwierdzają jednak znaczącej różnicy w poziomie testosteronu przed i po kuracji. Sugerują natomiast, że najbardziej widoczne są rezultaty u mężczyzn z poziomem testosteronu poniżej normy. Pomimo tego, że dowody wciąż nie są jednoznaczne, DAA uważa się za najbardziej obiecujący składnik naturalnych boosterów testosteronu. Zwrócicie uwagę, że są dwie formy kwasu asparaginowego – L-asparaginowy oraz D-asparaginowy. Wybierajcie zawsze kwas D-asparaginowy.

Aktywność biologiczna DAA jest znacznie szersza niż tylko wpływ na układ hormonalny, a mianowicie wspomaga on detoksykację organizmu. Wywiera także korzystny wpływ na poprawę libido i możliwości seksualnych, co manifestuje się trwalsze erekcji oraz poprawie płodności u mężczyzn. Brzmi nieźle, prawda?

• Tribulus Terrestris

Buzdyganek naziemny szerszej publiczności znany jest pod nazwą Tribulus Terrestris (TT). Jest to gatunek rośliny z rodziny parolistowatych. Występuje on  na znacznych obszarach Afryki, Azji, w Australii oraz w południowej i środkowej Europie. Od wieków stosowany jest w medycynie chińskiej ze względu na swoje właściwości tonizujące, wzmacniające oraz jako afrodyzjak. Używa się go także do leczenia stanów zapalnych dróg moczowych.

Tribulus terrestris jest niezwykłym ziołem, które zawiera m.in. związki zwane saponinami, indolami i polifenolami. Są to substancje chemiczne, które hamują aktywność enzymów, przetwarzających anaboliczny testosteron. Dzięki temu mogą zapobiegać np. ginekomastii. Badania na zwierzętach suplementowanych TT pokazują znaczny wzrost stężenia testosteronu w surowicy krwi.

Buzdyganek w naturalny sposób podnosi poziom hormonów anabolicznych (lutropiny o 72%, testosteronu o 41%), pozwalając mężczyzną (w legalny i bezpieczny dla zdrowia) sposób sięgnąć po dodatkową dawkę testosteronu. Zalecana dawka dzienna to ok. 250–750 mg

• Kozieradka pospolita

Powszechnie stosowana w kuchni Indyjskiej i Bliskiego Wschodu, kozieradka, może być używana zarówno jako zioło, kiedy wykorzystuje się liście lub jako przyprawa – nasiona. Została przebadana pod kątem regulowania stężenia glukozy we krwi oraz potencjalnego wpływu na zwiększenie poziomu testosteronu. Oba badania zostały przeprowadzone na grupie wysportowanych mężczyzn. Wyniki badań nie są jednoznaczne. Jedne wskazują, że kozieradka oddziałuje pozytywnie na organizm przy dawce 500 mg dziennie, drugie badania natomiast nie stwierdziły jednoznacznego wpływu kozieradki nawet przy wyższej dawce, 600 mg/dzień. Jeszcze inne badania donoszą o dobrym wpływie tej rośliny na męskie libido.

• Cynk

Organizm korzysta z cynku na wiele sposobów: wspomaga on produkcję hormonów, wzrost mięśni i regenerację; poprawia odporność i ułatwia trawienie. Korzyści zdrowotne wynikające z suplementacji cynku obejmują również jego właściwości przeciwzapalne.

Ponadto cynk może zachowywać się jako inhibitor aromatazy, która odpowiada za przekształcanie testosteronu w estrogen. Dzięki temu podnosi się poziom wolnego testosteronu.

Jakie jeszcze substancje naturalne wpływają na zwiększenie poziomu testosteronu?

Powyższe składniki są bezsprzecznie najczęściej wykorzystywane, jednak nie są to jedyne substancje, których zaletą jest zwiększanie poziomu testosteronu. Jest ich znacznie więcej. Niektóre są już przebadane, a ich działanie – potwierdzone, niektóre, przynajmniej na te chwilę, są w fazie testów. Są to np.:

• Maca,
• Ashwaganda,
• Wiatmina D,
• Żeń-szeń,
• Bazylia azjatycka,
• Bulbine natalensis,
• Maczużnik,
• Bocznia piłkowana,
• Traganek,
• Miłorząb dwuklapowy,
• Mucuna pruriens,
• Pokrzywa zwyczajna.

Co jeszcze wpływa na poziom testosteronu?

Dieta, ćwiczenia i odpoczynek. Jeśli nie zapewnimy sobie dostatecznej ilości snu, zbilansowanych posiłków oraz aktywności fizycznej – żadna suplementacja nie pozwoli nam cieszyć się z dobrej kondycji, zdrowia oraz odpowiedniego stężenia testosteronu.

Bibliografia:

1. Travison TG, Araujo AB, O’Donnell AB, Kupelian V, McKinlay JB. ‘A population-level decline in serum testosterone levels in American men.’ J Clin Endocrinol Metab. 2007 Jan;92(1):196-202.
2. Harman SM, Metter EJ, Tobin JD, Pearson J, Blackman MR; Baltimore Longitudinal Study of Aging. ‘Longitudinal effects of aging on serum total and free testosterone levels in healthy men. Baltimore Longitudinal Study of Aging.’ J Clin Endocrinol Metab. 2001 Feb;86(2):724-31.
3. Shi Z, Araujo AB, Martin S, O’Loughlin P, Wittert GA. Longitudinal changes in testosterone over five years in community-dwelling men. Clin Endocrinol Metab. 2013 Aug;98(8):3289-97.
4. Topo E, Soricelli A, D’Aniello A, Ronsini S, D’Aniello G. ‘The role and molecular mechanism of D-aspartic acid in the release and synthesis of LH and testosterone in humans and rats.’ Reprod Biol Endocrinol. 2009 Oct 27;7:120. doi: 10.1186/1477-7827-7-120.
5. Ang, Hooi Hoon, and Hung Seong Cheang. “Effects of Eurycoma longifolia jack on laevator ani muscle in both uncastrated and testosterone-stimulated castrated intact male rats.” Archives of pharmacal research 24.5 (2001): 437-440.
6. Bhat, Rajeev, and A. A. Karim. “Tongkat Ali (Eurycoma longifolia Jack): a review on its ethnobotany and pharmacological importance.” Fitoterapia 81.7 (2010): 669-679.
7. Tajul Ariff AS, et al. Effects of Eurycoma longifolia on Testosterone Level and Bone Structure in an Aged Orchidectomised Rat Model. Evid Based Complement Alternat Med. (2012)
8. Ang, Hooi Hoon, and Meng Kwoon Sim. “Longjack (Tongkat Ali) and orientation activities in sexually experienced male rats.” Biological & pharmaceutical bulletin 21.2 (1998): 153.
9. Ang, H. H., and K. L. Lee. “Effect of Eurycoma longifolia Jack on orientation activities in middle‐aged male rats.” Fundamental & clinical pharmacology 16.6 (2002): 479-483.
10. Ang, H. H., and T. H. Ngai. “Aphrodisiac evaluation in non‐copulator male rats after chronic administration of Eurycoma longifolia Jack*.” Fundamental & Clinical Pharmacology 15.4 (2001): 265-268.
11. Zanoli, P., et al. “Influence of Eurycoma longifolia on the copulatory activity of sexually sluggish and impotent male rats.” Journal of ethnopharmacology 126.2 (2009): 308-313.
12. Ariff, Tajul, et al. “Effects of Eurycoma longifolia (Longjack) on Testosterone Level and Bone Structure in an Aged Orchidectomised Rat Model.” Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine 2012 (2012).